100 zł, Jan Kochanowski, 1980 r.

Powiększ

Kod produktu: PAR_289

Ocena

Napisz opinię

Cena:139,00 zł

Opis produktu

Kategoria: numizmatyka / monety srebrne

Awers monety: Wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Ludowej, po bokach orła oznaczenie roku emisji 19-80, pod orłem napis: ZŁ 100 ZŁ. Znak mennicy pod łapą orła. W otoku napis: POLSKA/RZECZPOSPOLITA/LUDOWA.

Rewers monety: Stylizowany wizerunek popiersia Jana Kochanowskiego. W otoku napis: JAN/KOCHANOWSKI/1530/1584. Każdy napis poprzedzony i zakończony jedną perełką.

Projektant monety: Stanisława Wątróbska

Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Sycynie w rodzinie szlacheckiej.

Naukę i studia odbył w Krakowie, w Królewcu i we włoskiej Padwie. Przez pewien czas przebywał także w Paryżu. Z tamtych lat spędzonych we Włoszech i we Francji pochodzą wiersze zarówno w języku polskim, jak i w łacinie, m.in. pieśń „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary”, będąca peanem na cześć Boga.

W 1559 roku wrócił do kraju. Wówczas rozpoczął się piętnastoletni związek Kochanowskiego z dworem. Poeta najpierw związał się z podkanclerzym i biskupem Filipem Padniewskim, następnie z podkanclerzym Piotrem Myszkowskim. Następnie został sekretarzem króla Zygmunta II Augusta. Z dworem królewskim rozstał się około 1574 roku, po elekcji Henryka Walezego. Ożeniwszy się z Dorotą Podlodowską Kochanowski osiadł w Czarnolesie.

W okresie dworskim w jego twórczości dominowała epika. Kochanowski tworzył wówczas, m.in. poematy moralno-polityczne: „Zgoda”, „Satyr albo Dziki mąż”, czy też prozaiczne dialogi, np. „Wróżkę”.

W „Zgodzie” podmiotem lirycznym była Zgoda, uosabiająca samego poetę oraz jego poglądy: autor wzywał bowiem szlachtę oraz duchowieństwo do zaprzestania sporów religijnych i skoncentrowania się na dobru ojczyzny, której groziło zewnętrzne niebezpieczeństwo. Piętnował on także nieetyczne postępowanie przedstawicieli obu stanów, które przyczyniało się do upadku obyczajów.

Drugi poemat stanowił krytykę sejmu, sądownictwa oraz szkolnictwa. Podmiot liryczny w postaci wywodzącego się z tradycji antycznej Satyra ubolewał nad stanem państwa, na zanikiem rycerskich obyczajów, słabych zdolnościach obronnych kraju oraz upadkiem szlachty i duchowieństwa. Poprzez ten utwór Kochanowski postulował zaprowadzenie moralnej i obyczajowej odnowy. Trudno nie zgodzić się ze zdaniem poety, według którego moralność i dobre obyczaje stanowią podstawę funkcjonowania społeczeństwa i państwa.

Refleksje i postulaty przedstawiane przez Kochanowskiego wynikały z jego nieustannej troski o stan kraju oraz doświadczeń zdobytych w czasie zagranicznych podróży. Kochanowski był świadom faktu, że wiele jego postulatów czy przedsięwzięć może nie zakończyć się niepowodzeniem, jednak był także zwolennikiem systematycznego doskonalenia siebie oraz świata. W swoich dziełach odwoływał się do najwybitniejszych autorów i myślicieli: Cycerona, Platona czy też Erazma z Rotterdamu.

Wyjątkowe miejsce pośród innych dzieł poety zajmuje „Odprawa posłów Greckich”, która traktuje o uniwersalnych problemach wyboru między państwem a jednostką, między interesem jednostki a dobrem ogółu. Zawarte w utworze przesłanie mówi o nadrzędności interesu zbiorowego wobec egoizmu jednostki, a także o tym, że dobro państwa zależy od postawy jego obywateli.

Zawarta w tym utworze koncepcja wywodzi się z filozofii stoickiej, epikurejskiej, z Horacjańskiej idei „złotego środka”, a także z racjonalizmu i chrześcijaństwa. Kochanowski harmonijnie połączył elementy z różnych nurtów filozoficznych, aby stworzyć dzieło uniwersalne i ponadczasowe w swej wymowie.

Kochanowski był także mistrzem fraszki, zwięzłej formy artystycznej wypowiedzi, w której poeta ten dał znać o swojej wysokiej kulturze osobistej, niezwykłej przenikliwości oraz poczuciu humoru.

Zwieńczeniem literackiej drogi Kochanowskiego był poemat cykliczny „Treny”, wydany w 1580 roku. Składał się on z dziewiętnastu utworów lirycznych poświęconych zmarłej przedwcześnie córce poety, Urszuli. W „Trenach” można zaobserwować światopoglądowy kryzys autora, bowiem wyznawana przez niego filozofia stoicyzmu zderza się z życiową tragedią. Osobisty dramat prowadzi poetę nie tylko do negacji wyznawanych wcześniej zasad, lecz także do zwątpienia w Boga i do pragnienia śmierci.

„Treny” można również traktować jako swego rodzaju artystyczny rachunek sumienia, to znaczy jako próbę polemiki autora z jego dotychczasową twórczością. W „Trenach” widoczny jest dystans poety wobec głoszonych wcześniej wartości stoickich, którego efektem jest reinterpretacja tychże wartości w celu utrwalenia fundamentalnych humanistycznych wartości.

Jan Kochanowski był bodaj największym twórcą literatury staropolskiej. Dzięki temu, że intelektualnie czerpał on z Biblii, Starożytności oraz ówczesnych prądów filozoficznych i literackich z Europy, jego twórczość była znana i poważana nie tylko w Polsce. Jego zainteresowania również nie dotyczyły tylko spraw krajowych, lecz przede wszystkim dotykały kwestii uniwersalnych. Kochanowski zgłębiał problemy porządku społecznego oraz egzystencjalne problemy człowieka.

Poeta zmarł nagle w czasie pobytu w Lublinie 22 sierpnia 1584 roku.

Źródła: J. Pelc, Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 1987. W. Weintraub, Rzecz czarnoleska, Kraków 1991.

100 zł, Jan Kochanowski, 1980 r.

Podstawowe parametry:

Opis produktu

Opinie

Napisz opinię

Podobne produkty z tej kategorii

Kontakt

Szukaj

Kategorie