Po zakończeniu II wojny światowej, gdy ucichły ostatnie działa, a rodziny poodnajdywały swych zagubionych bliskich, wszyscy chcieli zacząć normalne i spokojne życie. Niestety, dzięki niekorzystnym w skutkach postanowieniom trzech konferencji (Teheran, Jałta, Poczdam), Polska znalazła się w bloku państw komunistycznych. Narzucony przez Związek Radziecki ustrój, oraz skuteczny w działaniu aparat represji, pozwolił wyeliminować przeciwników politycznych, a tym samym jakąkolwiek opozycję działającą w Polsce. Jedyną partią, która mogła istnieć na arenie politycznej ówczesnej Polski była PZPR (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza).

W Latach pięćdziesiątych po śmierci Stalina, władza w Polsce (jak również w innych państwach bloku wschodniego), próbuje pokazać bardziej „ludzką twarz”. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, tak naprawdę nie poprawiła w tym czasie sytuacji robotników (stopa życiowa była niższa, niż przed wojną), z którymi tak się utożsamiała. Władza z każdym dniem spotykała się z coraz większą niechęcią i brakiem zaufania ze strony klasy robotniczej i społeczeństwa. Zwiększał się dystans między szarym obywatelem, a członkami partii rządzącej. Ta sytuacja doprowadziła do pierwszego w Ludowej Polsce strajku robotników, który rozpoczął się 28 czerwca 1956 roku.  Krwawo stłumiony strajk i demonstracje w Poznaniu, przetarły Polski szlak ku wolności.  

40 lat później, w 1996 roku,  Narodowy Bank Polski wyemitował srebrną monetę 10 zł „40 rocznica wydarzeń poznańskich 1956” upamiętniającą te wydarzenia. Projektantem tej monety była Pani Ewa Tyc Karpińska.

30 stycznia 1968 roku swoje niezadowolenie z sytuacji panującej w kraju okazali studenci, którzy rozpoczęli demonstrację pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie. Przyczyną demonstracji był zakaz (wprowadzony przez cenzurę) wystawiania w Teatrze Narodowym spektaklu „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka. Milicja obywatelska po kilku minutach użyła siły, rozpędzając demonstrujących i aresztując 35 osób. Wszystko to doprowadziło do wydarzeń marcowych, kiedy to władza uznała, że za zamieszki wywołane w styczniu odpowiadają osoby pochodzenia żydowskiego. Dalsze represje społeczności żydowskiej, doprowadziły do ogromnej fali emigracji, w latach 1968-1972 z Polski wyemigrowało ponad 20 000 tysięcy osób bez możliwości powrotu do kraju. 

Z okazji tych wydarzeń Narodowy Bank Polski wyemitował monetę, pt. „40 rocznica Marca '68” Projektantem tej monety był Pan Andrzej Nowakowski.
            
Kolejnym wydarzeniem na drodze do wolności były strajki w grudniu 1970 r. Bezpośrednią przyczyną strajków grudniowych była wprowadzona podwyżka cen mięsa, jak również innych produktów spożywczych. Robotnicy i społeczeństwo domagali się wycofania podwyżki cen. Władza nie ustąpiła, przez co doszło do kolejnego protestu, tym razem strajk objął całe wybrzeże, a także północne rejony kraju. Wojsko otworzyło ogień do idących do pracy robotników gdyńskiej stoczni. Było to jedno z najbardziej krwawych wydarzeń okresu PRL-u. 

W 2000 roku Narodowy Bank Polski wyemitował monetę 10 zł „30 rocznica Grudnia '70” upamiętniającą 30 rocznicę wydarzeń grudnia 1970 roku. Projektantem tej monety była Pani Ewa Tyc Karpińska.

Zdjęcie: Sklep numizmatyczny enumizmatyczny.pl

Po raz kolejny fala niezadowoleń społecznych została wyrażona poprzez strajki w Ursusie i w Radomiu. Niestety i tym razem, nie obyło się bez przemocy i rozlewu krwi. 

Kolejna moneta związana z wydarzeniami polskiej drogi ku wolności odnosi się do wydarzeń z czerwca 1976 roku i upamiętnia 30 rocznicę wydarzeń czerwcowych, została wyemitowana w 2006 roku.  Moneta 10 zł pt. „30 rocznica Czerwca 1976” została zaprojektowana przez Panią Ewę Olszewską-Borys.

W 1980 roku w Polsce Ludowej udaje się stworzyć pierwszy Niezależny Samorządny Związek Zawodowy. Powołany do życia, aby początkowo bronić praw robotników, z czasem przerodził się w masowy ruch oporu przeciwko władzy komunistycznej Polski Ludowej. Solidarność zrodziła się z woli ludzi pracujących, zwykłych szarych obywateli, którzy nie chcieli dalej biernie przyglądać się temu co dzieje się z ich państwem. Powołanie do życia Solidarności doprowadziło po 9 latach, do pierwszych wolnych wyborów, a tym samym do odzyskania niepodległości.

Z okazji powstania Solidarności Narodowy Bank Polski wyemitował 3 jubileuszowe srebrne monety: Z okazji 10-lecia powstania Solidarności w roku 1990 wyemitowane dwie monety o nominale 100.000 zł pt. „Solidarność 1980-1990”. Projektantami monety byli St. Wątróbska-Frindt oraz B. Chmielewski. 

10 lat później z okazji 20-lecia Solidarności wyemitowana została moneta o nominale 10 zł pt „20-lecie NSZZ Solidarność”. Projektantami monety byli Ewa Tyc-Karpińska oraz Robert Kotowicz. 5 lat później NBP wyemitował kolejną monetę 10 zł pt „25 lat Solidarności”. Projektantką monety była Pani Ewa Olszewska-Borys.

Zwieńczeniem polskiej drogi do wolności był rok 1989 i pierwsze w powojennej Polsce częściowo wolne wybory do Sejmu i Senatu.  W wyniku głosowania w dniu 4 czerwca kandydaci opozycji zdobyli wszystkie przyznane im miejsca w Sejmie i 99 ze 100 miejsc w Senacie. Konsekwencją tych wyborów było powstanie w dniu 24 sierpnia koalicyjnego rządu na czele którego stanął wieloletni działacz opozycji Tadeusz Mazowiecki. W tym momencie zakończyła się Polska ku wolności.

W celu upamiętnienia wydarzeń związanych z wyborami w dniu 4 czerwca 2009 r., tj. w dwudziestą rocznicę tych wydarzeń Narodowy Bank Polski wyemitował kolejną srebrną monetę 10 zł pt „ Polska droga do wolności – wybory 4 czerwca 1989 r.

Historia nieraz udowodniła, że każda próba narzucenia narodowi polskiemu jakiejkolwiek władzy z zewnątrz, spotykała się z niechęcią, oraz buntem. Narodowy Bank Polski poprzez emisję wyżej wymienionych monet przypomina nam, że dzięki tym wydarzeniom, żyjemy w wolnym kraju - wolnej Polsce. 


Źródło: Opracowanie własne, wikipedia, nbp